درگفت وگوی تفصیلی با سرشیر تشریح شد
فشارخون همراه همیشگی مبتلایان
سرشیر: پرفشاری خون، از علل اصلی مبتلاشدن به بیماری قلبی_عروقی است، می تواند فرد را به طرف مرگ زودرس سوق دهد و متاسفانه نرخ شیوع پرفشاری خون در ایران از متوسط جهانی بیشتر و نگران کننده است؛ چونکه شیوع بالای این بیماری به مفهوم احتمال شیوع بیشتر بیماریهای قلبی_عروقی و سکته های مغزی و قلبی است؛ این درحالیست که با اصلاح سبک زندگی و رعایت مواردی می توان از این بیماری و عوارض جبران ناپذیر آن جلوگیری کرد.
به گزارش سرشیر به نقل از ایسنا، بیماریهای غیرواگیر حدود ۷۰ درصد مرگ های دنیا را به خود اختصاص داده اند. شایع ترین بیماریهای غیرواگیر، بیماریهای قلبی_عروقی، سرطان، دیابت، فشار خون و بیماریهای تنفسی مزمن هستند. این بیماریها، چهار ریسک فاکتور مشترک دارند که شامل فعالیت فیزیکی کم، رژیم غذایی ناسالم، سیگار و مصرف نوشیدنی های الکلی است. گفته می شود که فشار خون بالا، شایع ترین فاکتور خطر بیماریهای قلبی_عروقی و در صورت تشخیص و کنترل دقیق فشارخون می توان از عوارض جدی آن جلوگیری کرد.
دکتر سودا محرم زاده - متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در گفت و گو با ایسنا، با بیان این که توجه به پرفشاری خون یک امر حیاتی می باشد، اشاره کرد: پرفشاری خون، از علل اصلی مبتلاشدن به بیماری قلبی_عروقی بشمار می رود و می تواند افراد را به طرف مرگ زودرس سوق دهد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی "WHO" در سال ۲۰۲۱، حدود یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون بزرگسال در جهان دچار بیماری فشار خون هستند که این آمار شامل ۲۷ درصد از جمعیت بزرگسال جهان است.
او با اعلان اینکه سرعت رشد بیماری پرفشاری خون بسیار زیاد است، اشاره کرد: اپیدمیولوژیست ها پیش بینی کرده اند که نرخ شیوع پرفشاری خون تا سال ۲۰۲۵ میلادی به ۲۹ درصد می رسد.
وضعیت شیوع پرفشاری خون در ایرانی ها این متخصص فیزیولوژی ورزشی درباره ی شیوع پرفشاری خون در ایران توضیح داد: متاسفانه، نرخ شیوع پرفشاری خون در ایران از متوسط جهانی بیشتر است. در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ در کل کشور انجام شد، میزان شیوع پرفشاری خون در بین زنان و مردان ایرانی به ترتیب حدود ۲۷.۵ و ۲۶ درصد برآورد شد. همین طور نتایج مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۹ پخش شده، نشان میدهد که حدود ۳۶ درصد از شهروندان تهرانی به پرفشاری خون مبتلا هستند. باتوجه به اینکه بیشتر این آمارها بالاتر از یک چهارم جمعیت را شامل می شود، این آمار و ارقام درباره ی بیماری پرفشاری خون بسیار نگران کننده است؛ چونکه شیوع بالای این بیماری به مفهوم احتمال شیوع بیشتر بیماریهای قلبی_عروقی و سکته های مغزی و قلبی است.
بار سنگین بیماریهای ناشی از پرفشاری خون افزایش مرگ های زودرس به سبب مبتلاشدن به پرفشاری خون محرم زاده افزود: با افزایش میزان بیماریهای قلبی_عروقی، بار سنگین هزینه های مالی نیز گریبانگیر سیستم بهداشتی و درمانی کشور می شود. بیماریهای قلبی_عروقی ناشی از پرفشاری خون نه فقط سبب افزایش هزینه های درمان برای افراد و سیستم بهداشتی و درمانی می شود، بلکه بر تعداد مرگ های زودرس نیز می افزاید.
ابتلای ۹ درصدی خردسالان و نوجوانان به پرفشاری خون متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان درباره ی بروز پرفشاری خون در بین خردسالان و نوجوانان نیز اظهار داشت: وضعیت شیوع پرفشاری خون در بین خردسالان و نوجوانان نیز نگران کننده است؛ به نحوی که میزان شیوع فشار خون در بین افراد ۳ تا ۱۸ ساله کشورمان، ۹ درصد گزارش شده که موضوعی نگران کننده است. آمار و ارقام شیوع پرفشاری خون در بین خردسالان و نوجوانان، زنگ خطر را به صدا درآورده و این بیماری می بایست بطور جدی در کانون توجه قرار گیرد.
فشار خون؛ بیماری با عوارض بسیار زیاد او با اعلان اینکه پرفشاری خون یک بیماری غیرواگیر با عوارض بسیار زیاد است، اشاره کرد: صرف نظر از چرایی دلیلهای ابتلای بیماران به پرفشار خون، این بیماری می بایست در کانون توجه قرار گیرد که با کمترین هزینه بتوان بیشترین راندمان را در برخورد با این بیماری را داشته باشیم.
دلایل مبتلاشدن به فشار خون محرم زاده درباره ی دلیلهای مبتلاشدن به پرفشاری خون توضیح داد: فشار خون، مقدار فشاری است که قلب برای جاری کردن خون در تمام رگ های بدن متحمل می شود و به تبع آن، رگ ها نیز فشار مشابه را تجربه می کنند. فشار وارده به رگ های بدن به عوامل مختلفی مانند «فشار انقباضی قلب»، «قطر عروق» و «انعطاف پذیری دیواره عروق» وابسته است. منظور از فشار انقباضی قلب این است که این عضو بدن، خون را با چه میزان فشاری پمپاژ می کنند. هرچقدر میزان و شدت پمپاژ کردن خون افزایش یابد، به همان میزان فشار نیز بیشتر می شود. همین طور قطر عروق با میزان فشاری که به دیواره عروق وارد می شود، نسبت عکس دارد؛ به همین نسبت، آناتومی بدن انسان به نحوی است که عروق نزدیک به قلب، قطر بیشتر و عروق دورتر قطر کمتری دارند تا سیستم قلبی_عروقی بتواند فشار خون را در کل عروق نسبتاً ثابت نگه دارد.
وی افزود: با این وجود، عوامل مختلفی به ویژه بصورت حاد، ممکنست موجب تغییر قطر عروق شده و فشار خون را کاهش یا افزایش دهند؛ مانند آن چه تعدادی از افراد، در اثر شنیدن اخبار ناگوار ممکنست تجربه کنند و فشار خون آنها افزایش یابد.
انعطاف پذیری دیواره عروق؛ مولفه ای اثرگذار بر میزان شدت فشار خون او با اعلان اینکه «انعطاف پذیری دیواره عروق» یک مولفه اثرگذار بر میزان شدت فشار خون است، توضیح داد: هرچه میزان انعطاف پذیری رگ ها در دامنه سالم تری باشد، میزان فشار وارده بر رگ ها به صورت دقیقی نسبت به فشار انقباضی قلب تنطیم می شود و فشار خون در شرایطی مانند فعالیت بدنی در سطح ثابتی حفظ می شود. باید اصرار کرد که انعطاف پذیری دیواره عروق اصلی ترین سازوکار متغیر بدن برای کنترل فشار خون و از میان رفتن انعطاف پذیری دیواره رگ ها، نقطه شروع مبتلاشدن به پرفشاری خون است.
محرم زاده با اعلان اینکه عوامل مختلفی زمینه ساز بروز پرفشار خون می شوند، اشاره کرد: عوامل مختلفی می توانند سبب بروز بیماری پرفشاری خون شوند؛ همچون وراثت و عوامل ژنتیکی از دلیلهای مبتلاشدن به پرفشاری خون است؛ افرادی که در خانواده خود سابقه مبتلاشدن به پرفشاری خون دارند و سیستم های کنترل کننده فشار خون آنها به سبب مسائل ژنتیکی، عملکرد مطلوبی ندارد، احتمال مبتلاشدن به فشار خون آنها بسیار زیاد است.
فشار خون ثانویه چیست؟ وی درباره ی بروز «فشار خون ثانویه» توضیح داد: برخی عوامل، عوامل «پیش آگهی» هستند که در آنها، بیماری فشار خون بصورت ثانویه و در اثر یک علت اولیه بروز می کند. همچون این موارد می توان به «افزایش سن» و «برخی بیماری ها» مانند بیماریهای کلیوی اشاره نمود.
نقش سن و عوامل ژنتیکی در بروز پرفشاری خون این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه افزایش سن در بروز پرفشاری خون نقش دارد، اشاره کرد: در اثر افزایش سن، انعطاف پذیری دیواره عروق، مثل خیلی از بافت های دیگر بدن، کم می شود و این مورد کنترل فشار خون در سطح نرمال را برای سیستم های کنترلی بدن سخت می کند. به همین دلیل، در سنین بالاتر از ۶۰ سال بیشتر شاهد بروز پرفشاری خون هستیم.
محرم زاده اظهار داشت: عوامل وراثتی و علل پیش آگهی در خیلی از موارد شاید قابل پیشگیری نباشد. اما سومین و مهم ترین علت بروز این بیماری "سبک زندگی" است که خوشبختانه قابل کنترل و پیشگیری است.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه سبک زندگی بر پیش گیری از مبتلاشدن به بیماریها بسیار نقش دارد، اظهار داشت: منظور از سبک زندگی، «کیفیت تغذیه»، «میزان تحرک» و «عادات و رفتارها» است. خوشبختانه اطلاعات تغذیه خوبی دراین خصوص بارها برای مردم تکرار شده است؛ همچون پرهیز از مصرف زیاد نمک، اجتناب از خوردن غذاهای پرچرب و پرکالری، کاهش مصرف غذاهای سرخ کردنی، مصرف میوه و سبزیجات به میزان کافی و اجتناب از چاقی، به ویژه چاقی شکمی که یکی از علل بروز بیماری فشار خون است.
ضرورت ترک دخانیات و نوشیدنی های الکلی
کم تحرکی زمینه ساز پرفشاری خون
وی افزود: همین طور ترک عادات و رفتارهای غلط مانند ترک دخانیات و ترک مصرف نوشیدنی های الکلی و نیز کنترل و مدیریت استرس و اضطراب بارها برای مردم تکرار شده، اما اهمیت فعالیت ورزشی، چنانچه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است. کم تحرکی خود به تنهایی می تواند زمینه ساز بروز پرفشاری خون شود.
فواید معجزه وار ورزش منظم در بهبود فشارخون محرم زاده با بیان مزایای تمرین منظم ورزشی نسبت به درمان دارویی برای کنترل پرفشاری خون، اشاره کرد: هنگامی که یک فرد به بیماری پرفشاری خون مبتلا می شود، پزشکان تلاش می کنند که با درمان علایم بیماری، شامل حفظ فشار خون در دامنه طبیعی، در راه کنترل پرفشاری خون گام بردارند. بیشتر استراتژی های درمان دارویی، علت فیزیولوژیک بروز بیماری را تغییر نمی دهند. در صورتیکه تمرین ورزشی اصولی می تواند تعدادی از سازوکارهای فیزیولوژیک ایجاد کننده بیماری پرفشاری خون را در راستای بهبود آن تغییر دهد که این یک اثر منحصر به فرد و بسیار با ارزش است.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی پژوهشگاه رویان درباره ی نقش فعالیت و تمرین منظم ورزشی بر کنترل فشار خون اظهار داشت: هنگامی که از نقش کارهای ورزشی و بدنی برای کنترل فشار خون سخن به میان می آید، ۲ دسته فعالیت ورزشی یعنی «فعالیت روزانه» و «تمرین ورزشی منظم» در کانون توجه قرار می گیرند.
وی با اعلان اینکه منظور از فعالیت ورزشی روزانه، یک زندگی فعال است، اشاره کرد: افراد باید تلاش کنند که میزان ساعاتی که درحال سکون، یعنی «خوابیده»، «ایستاده» و «نشسته» قرار دارند، کم کنند. کاهش ساعات حالت سکون به روش های مختلف انجام می شود؛ بطور مثال، هر ۲۰ دقیقه از جای خود بلند شویم و حدود چند دقیقه قدم بزنیم. همین طور استفاده کمتر از خودرو و پیاده روی تا محل کار تا حد امکان از دیگر مواردی هستند که به افزایش فعالیت بدنی روزانه کمک می نماید. افزایش فعالیت روزانه فواید بی شماری دارد، همچون می تواند به کنترل قند خون، کنترل چربی خون و کاهش وزن کمک نماید. بااینکه فعالیت بدنی روزانه به سلامت افراد کمک می نماید، اما کافی نیست.
محرم زاده درباره ی ضرورت توجه به تمرین ورزشی منظم اظهار داشت: یک برنامه ورزشی منظم که تمام شرایط مناسب برای مبتلایان به بیماری پرفشاری خون را داشته باشد، می تواند به کنترل بیماری و کاهش نیاز فرد به دارو کمک نماید. یک برنامه ورزشی متناسب با شرایط بیماران دچار پرفشاری خون، نه فقط سبب کنترل بیماری می شود بلکه می تواند بیمار را در راه درمان قرار دهد. به این صورت که می تواند علت های اصلی بروز بیماری را کند و سبب تغییر ساختار بافت های بدن شود و به قلب و مکانیزم های ذاتی کنترل بدن کمک نماید تا فشار خون بهتر کنترل شود.
ورزش های مناسب برای مبتلایان به پرفشاری خون این متخصص فیزیولوژی ورزشی درباره ی فعالیت ورزشی مناسب افراد گرفتار پرفشاری خون اظهار داشت: فشار خون در افراد سالم دارای یک سیستم کنترلی دقیق است که می تواند آنرا در حد نرمال نگه دارد. منظور از فشار خون نرمال این است که فشار خون «دیاستولیک» (مینیمم) نباید از ۸ و فشار خون «سیستولیک» (ماکسیمم) نباید از ۱۲ بیشتر باشد. اگر میزان فشار خون افراد از حد نرمال بیشتر باشد، او درحال سپری کردن پله های مبتلاشدن به فشار خون است. افراد دچار بیماری فشار خون و آنهایی که فشار خون آنها از حد نرمال بیشتر است، باید نکات مختلفی را در حوزه برنامه کارهای بدنی و ورزشی رعایت نمایند.
و اما ورزش های ممنوع برای فشارخونی ها وی ادامه داد: مبتلایان به بیماری فشارخون که تا حالا تجربه فعالیت ورزشی منظم نداشته اند، می بایست فعالیت ورزشی خودرا با ورزش های بسیار سبک شروع کنند. ورزش های سنگین مانند دویدن یا ورزش هایی که نیازمند جهش و تغییر مسیر سریع است، مانند ورزش های راکتی (تنیس، بدمینتون، ...) به هیچ وجه به این گروه از بیماران سفارش نمی گردد. با توجه به این که ازبین رفتن انعطاف پذیری عروق از دلیلهای مبتلاشدن به فشار خون به حساب می آید، فعالیت ورزشی سنگین سبب شدت یافتن جریان خون در رگ ها می شود و این در حالیست که رگ ها توانایی تحمل حجم بالا رفته جاری خون در رگ ها را ندارند؛ در نتیجه رگ ها گرفتار پارگی های بسیار کوچک می شوند. پارگی رگ ها سبب ایجاد لخته خون شده و لخته خون می تواند سبب سکته های قلبی و مغزی شود. نکته مهم و اساسی این است که سکته های قلبی و عروقی و مغزی می توانند زندگی افراد را تهدید کنند. بدین سبب شاید یک ساعت تفریح هیجانی و ناآگاهانه سبب مرگ بیماران شود.
محرم زاده با اعلان اینکه افراد دچار پرفشاری خون می بایست نسبت به اصول ورزشی آگاه باشند، اشاره کرد: مبتلایان به پرفشاری خون نباید تصور کنند که می توانند هرگونه فعالیت ورزشی داشته باشند. متاسفانه جامعه بر این باور است که هرگونه فعالیت ورزشی می تواند به کنترل بیماری پرفشاری خون کمک کند؛ این در حالیست که شرایط اینطور نیست. یک فعالیت ورزشی اشتباه می تواند جان بیمار دچار پرفشاری خون را تهدید کند.
وی با اعلان اینکه متخصصان فیزیولوژی ورزشی می بایست دانش کافی درباره ی بیماری پرفشاری خون داشته باشد، اظهار داشت: متخصصان فیزیولژی ورزشی باید برنامه ورزشی مبتلایان به پرفشاری خون را از حد بسیار سبک شروع کنند و پله به پله شدت و مدت را بالا برند. برنامه تمرین ورزشی مبتلایان به پرفشاری خون می بایست شامل هر دو بخش «هوازی» و «فعالیت های قدرتی» باشد.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه بخش هوازی به تقویت سیستم قلبی_عروقی بیماران کمک می نماید، اضافه کرد: بخش هوازی نه فقط به سیستم قلبی_عروقی بدن کمک می نماید بلکه سبب رگ زایی نیز می شود. هر چقدر میزان عروق بدن در مقدار مشخصی از بافت بیشتر باشد، میزان فشار خون نیز کاهش می باید. از طرف دیگر، تمرینات قدرتی، علاوه بر پیش گیری از تغییرات بیمار گونه ساختار قلب در اثر بیماری فشار خون، با تحریک رگ زایی در بافت عروقی و تحریک افزایش قطر عروق، خصوصاً در عضلات فعال، کمک قابل توجهی به کاهش فشار خون در این بیماران می کند. اگر بیماران دچار پرفشاری خون خواهان افزایش سلامت خود هستند، کارهای ورزشی قدرتی و استقامتی را نباید به دست فراموشی سپارند.
در محدوده ایمن ورزش کنید محرم زاده با اعلان اینکه شدت کارهای ورزشی هوازی و قدرتی بیماران پرفشاری خون می بایست کنترل شده باشد، توضیح داد: بیماران دچار پرفشاری خون باید بدانند که اجازه ورود به کارهای ورزشی شدید را ندارند. مبتلایان با روش های مختلف می توانند از وضعیت فعالیت ورزشی خود باخبر شوند؛ منظور از وضعیت فعالیت ورزشی این است که آیا در محدوده ایمن ورزش می کنند یا در محدوده خطر قرار دارند. اگر مبتلایان به پرفشاری خون درحال انجام ورزش های هوازی مانند دوچرخه سواری هستند، میزان فعالیت باید به نحوی باشد که نسبتا راحت بتوانند صحبت کنند.
وی افزود: اگر مبتلایان درحال انجام کارهای ورزشی قدرتی هستند، چه در تکرارهای ابتدایی و چه در تکرارهای انتهایی ورزشی شرایط نباید به نحوی باشد که نفس خودرا حبس کنند و به اصطلاح عامیانه زور بزنند. مبتلایان به پرفشاری خون می بایست از وزنه هایی بهره گیرند که با تکرار یک حرکت ورزشی به میزان ۱۵ مرتبه، مجبور به حبس نفس خود نباشند.
از «گرم کردن» غافل نشوید این متخصص فیزیولوژی ورزشی اظهار داشت: بطور کلی، مبتلایان به پرفشاری خون می بایست برای تهیه یک برنامه تمرین ورزشی مناسب خود به یک متخصص فیزیولوژی ورزشی کارآزموده مراجعه نمایند و از فعالیت بدنی و ورزشی خودسرانه اجتناب کنند. همین طور میزان فعالیت ورزشی باید پله به پله افزایش یابد و از افزایش شدت ناگهانی خودداری کرد. توجه به آمادگی جسمی و روانی از دیگر نکات مهم در حوزه فعالیت ورزشی برای افراد دچار پرفشاری خون است. افراد دچار پرفشاری خون باید پیش از شروع هر فعالیتی که منجر به افزایش ضربان قلب در آنها می شود، جسم و روان خودرا آماده کنند و به اصطلاح «گرم کنند». گرم کردن قبل از انجام کارهایی که سبب افزایش ضربان قلب می شود برای بیماران دچار پرفشاری خون ضروری است؛ به حدی که اگر یک بیمار می بایست از پله های یک ساختمان ۴ طبقه بالا رود، قبل از بالا رفتن از پله ها می بایست بدن خودرا گرم کند.
فشارخون؛ همراه همیشگی مبتلایان محرم زاده با اعلان اینکه هنگامی که از درمان پرفشاری خون سخن به میان می آید دارودرمانی در کانون توجه قرار می گیرد؛ اضافه کرد: فشارخون یک بیماری مزمن است؛ به نحوی که تا آخر عمر همراه همیشگی بیمار است و مبتلایان می بایست تا آخر عمر خود دارو مصرف کنند. بررسی ها بیان کننده این است که افرادی که تمرین منظم ورزشی دارند، میزان نیاز آنها به مصرف دارو به شدت کاهش پیدا می کند و گاهی اوقات به مصرف دارو نیاز ندارند. تغییر سبک زندگی و پیروی از یک الگوی تمرین ورزشی مناسب می تواند به کنترل بیماری پرفشاری خون کمک نماید.
وی اظهار داشت: باوجود تاکید تمام سازمان های جهانی مرتبط بر گنجاندن یک برنامه تمرین ورزشی منظم در زندگی روزمره افراد مستعد و دچار بیماری فشار خون، باید تاکید کرد که کارهای ورزشی نابجا، ناآشنا و خارج از توان جسمی و روانی بیمار، می تواند جان افراد را در خطر قرار دهد. بدین سبب تا حد ممکن باید از دانش متخصصان فیزیولوژی ورزشی دراین خصوص بهره برد و به مربیانی که در این مورد دانش و تبحر کافی ندارند، نباید تکیه کرد. همین طور نباید با دیده ترس به تمرین ورزشی در بیماران فشار خون نگریست؛ چونکه فواید معجزه وار تمرین ورزشی منظم در کنترل و بهبود بیماری فشار خون قابل چشم پوشی نیست.
منبع: سرشیر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب