انواع سنگ کلیه و درمان های تغذیه ای آن
به گزارش سرشیر، تشکیل سنگ های کلیوی مشکلی جهانی است که به هیچ گروه نژادی، جغرافیایی و فرهنگی منحصر نمی شود و سومین بیماری شایع دستگاه ادراری بشمار می رود.
به گزارش سرشیر به نقل از ایسنا، سنگ کلیه از شایع ترین بیماری های دستگاه ادراری است و تشکیل سنگ های کلیوی، مشکلی جهانی است که به هیچ گروه نژادی، جغرافیایی و فرهنگی منحصر نمی شود و سومین بیماری شایع دستگاه اداری به حساب می آید. بروز سنگ کلیه در ۳۰ سال قبل به صورت قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کرده و احتمال می رود این مورد به علت تغییرات محیطی مانند تغییر عادات غذایی باشد.
بیماری سنگ کلیه با شیوع بالا و افزایش تدریجی بروز در هر دو جنس در سراسر دنیا مشخص می شود که اکثرا با بیماری های مختلف مانند بیماری قلبی عروقی و کلسیفیکاسیون های عروقی، شاخص توده بدنی بالاتر، دیابت، سندرم متابولیک و خطر بالاتر برای پیشرفت بیماری مزمن کلیه در ارتباط می باشد.
علایم و عوارض سنگ کلیه می تواند بر مبنای محل و اندازه سنگ متفاوت باشد. سنگ های کلیوی امکان دارد سبب انسداد شدید در مجاری ادراری و پدید آمدن عوارضی چون هیدرونفروز شدید، صدمه بافت کلیه و افزایش ریسک عفونت شوند. سنگ کلیه به شکل درد حاد پهلو یا شکم همراه با حالت تهوع و استفراغ ظاهر می شود. خون در ادرار در ۹۰ درصد موارد وجود دارد، اما عدم وجود آن، سنگ کلیه را رد نمی کند. سنگ های کلیه بسیار عودکننده هستند. سنگ های ادراری علاوه بر ایجاد دردهای شدید و انسداد در حین عبور سنگ، امکان دارد منجر به نارسایی کلیه شوند.
انواع سنگ کلیه
از نظر بالینی، شناسایی نوع سنگ اهمیت دارد؛ چون که برپایه آن، پیش آگهی و انتخاب رژیم پیشگیری ایده آل شکل می گیرد. سنگ های کلیه شامل «کلسیم اگزالات»، «کلسیم فسفات»، «اسید اوریکی»، «استراویتی» و «سیستینی» می شوند. ۸۰ درصد سنگ های کلیه از جنس کلسیمی هستند که شایع ترین آنها اگزالات کلسیم است. همینطور سنگ های غیرکلسیمی هم ۱۵ تا ۲۰ درصد دیگر سنگ های کلیوی را به خود اختصاص می دهند که به ترتیب شامل سنگ های «اسیداوریک» به میزان ۸ درصد، «استرووایت» به میزان یک درصد و «سیستین» هم کمتر از یک درصد است.
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، سنگ های «کلسیم اگزالاتی» زمانی تشکیل می شوند که دفع اگزالات از راه ادرار افزایش پیدا کرده و در ادرار به کلسیم متصل شده و «کمپلکس اگزالات کلسیم» را ایجاد می کند. به علت این که حلالیت اگزالات کلسیم، نسبت به اگزالات بسیار کمتر است امکان رسوب آن و تشکیل سنگ کلیه فراهم خواهد شد. سفارش پزشکی در این مورد محدود کردن غذاهایی است که حاوی اگزالات بالا باشند. بعلاوه مصرف لبنیات می تواند به کاهش جذب اگزالات کمک کند؛ چونکه کلسیم غذایی با گزالات در روده به فرم اگزالات کلسیم در آمده که قابل جذب نبوده و از راه مدفوع دفع می شود.
درمان های تغذیه ای سنگ کلیه
خیلی از شواهد قانع کننده، نقش مهم رژیم غذایی در بیماری سنگ را نشان داده اند. بنابراین، سابقه غذایی باید شامل اطلاعات در ارتباط با عادات معمول رژیم غذایی (وعده های غذایی و میان وعده ها)، مصرف کلسیم، مصرف غذاهای پر اگزالات (اسفناج، ریواس، سیب زمینی) و میزان مصرف مایعات مانند مقدار نوشیدنی خاص که معمولاً مصرف می شود، را شامل می شود.
مصرف زیاد سدیم سبب افزایش دفع کلسیم از راه ادرار می شود. رژیم های غذایی با اگزالات بالا، دوز زیاد مکمل های ویتامین C (بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز) سطح اگزالات ادرار را زیاد می کند. رژیم های غذایی با پروتئین بالا می توانند کلسیم ادرار را بالا برند، همینطور PH ادرار را کاهش دهند و همینطور سطح اسید اوریک ادرار را بالا برند. ازاین رو رژیم های غذایی با پروتئین بالا می تواند خطرات سنگ های کلسیم اگزالاتی و سنگ اسید اوریک را افزایش دهد.
درمان های تغذیه ای برای سنگ کلیه شامل مداخلات غذایی با هدف کاهش خطر تشکیل سنگ و عود است که می تواند شامل مصرف مایعات، دریافت کلسیم رژیمی، کاهش دریافت اگزالات، تعادل پروتئین و کربوهیدرات، مصرف میوه و سبزیجات و تعادل پروتئین و کربوهیدرات شود.
مصرف مایعات، هیدراتاسیون کافی برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه خیلی مهم است. نوشیدن آب زیاد به رقیق شدن غلظت مواد معدنی در ادرار کمک کرده، احتمال تشکیل سنگ را می کاهد.
دریافت کلسیم رژیمی و میزان مصرف کلسیم مهم است؛ چون که می تواند به کاهش خطر سنگ های اگزالات کلسیم کمک نماید. مصرف غذاهای پرکلسیم می تواند به کاهش سطح اگزالات در رژیم غذایی کمک نماید.
کاهش دریافت اگزالات برای پیشگیری از سنگ های اگزالات کلسیم ضروری می باشد. این را میتوان با پرهیز از غذاهای غنی از اگزالات مانند اسفناج و ریواس کاهش عوامل ناشی از تغذیه را رقم زد.
تعادل پروتئین و کربوهیدرات؛ حفظ تعادل پروتئین و کربوهیدرات ها می تواند به کاهش خطر تشکیل سنگ کمک نماید. مصرف بیش از اندازه غذاهای غنی از پروتئین می تواند خطر مبتلا شدن به سنگ های اگزالات کلسیمی را افزایش دهد.
مصرف میوه و سبزیجات؛ افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند به کاهش خطر مبتلا شدن به سنگ کلیه کمک نماید. رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات می تواند به حفظ سلامت دستگاه ادراری و کاهش خطر تشکیل سنگ کمک نماید.
دریافت فیتوکمیکال ها؛ بعضی از فیتوکمیکال ها مانند فلاونوئیدها، پلی ساکاریدها و ساپونین ها دارای خواص ضد سنگ کلیه هستند که می تواند به پیشگیری و درمان سنگ کلیه کمک نماید.
مکمل های تغذیه ای
میزان و دفعات مصرف مکمل های ویتامین و موادمعدنی باید به دقت ارزیابی شود. مطالعات در مورد نقش احتمالی ویتامین ها در تشکیل سنگ کلیه به طور عمده بر روی ویتامین D متمرکز شده است. داده های حاصل از مطالعات در ارتباط با پیشگیری اولیه از سنگ کلیه نشان داده است که اجتناب از مصرف رژیم غذایی کم کلسیم خطر مبتلا شدن به سنگ های کلیه کلسیمی را زیاد می کند چونکه مصرف کافی کلسیم جذب اگزالات از روده و غلظت آن در ادرار را می کاهد. در مورد مولکول های ویتامین D، ویتامین D فعال در افراد دچار سنگ کلیه بیشتر از افراد بدون سابقه سنگ کلیه است و سطح سرمی ۲۵ هیدروکسی کوله کلسیفرول به صورت کلی در تشکیل سنگ کلیه با هیپرکلسیوری بالاتر است. ارتباط بین مکمل های غذایی ویتامین D و خطر تشکیل سنگ هم اکنون به صورت کامل شناخته نشده است. در نتیجه، اندازه گیری دفع کلسیم ادرار قبل و پس از ویتامین D، یا بدون مکمل کلسیم، برای مدیریت خطر تشکیل سنگ کلیه کلسیم سفارش می شود.
سایر ویتامین های مورد بحث در زمینه بیماری سنگ کلیه، ویتامین C و B۶ هستند؛ چونکه هر دو در متابولیسم اگزالات نقش دارند. نتایج کلی مطالعات نشان داده که مصرف زیاد ویتامین C می تواند یک عامل خطر برای سنگ کلیه در مردان باشد، در حالیکه مصرف زیاد ویتامین B۶ در رژیم غذایی به نظر می رسد اثر محافظتی دارد اما فقط در زنان. خیلی از مطالعات نشان دادند که اسید اسکوربیک خطر سنگ های اگزالات کلسیمی را زیاد می کند، چونکه مستقیماً به اگزالات متابولیزه می شود و در نهایت از راه ادرار دفع می شود.
در واقع، مکمل ویتامین C منجر به افزایش سطح اگزالات ادراری می شود، ازاین رو اسید اسکوربیک یک عامل خطر برای اشخاصی است که مستعد تولید سنگ کلیه هستند. شواهد نشان داد که دریافت کل ویتامین C بیشتر از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز با ۴۱ درصد با افزایش ریسک ایجاد نخستین سنگ کلیه همراه بوده است.
علاوه بر این چندین محصول گیاهی رژیمی برای پیشگیری و مدیریت بیماری سنگ کلیه استفاده می شود، اما شواهدی در مورد اثربخشی آنها هنوز وجود ندارد. زغال اخته یک عنصر محبوب در مکمل های غذایی است و معمولاً در جلوگیری از عفونت های دستگاه ادراری استفاده می شود. مطالعات بالینی روی انسان نتایج متناقضی را در مورد مکمل زغال اخته و نقش آن در تشکیل سنگ کلیه گزارش کرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب