خودکفایی 97 درصدی کشور در داروسازی با دانش زکریایی
به گزارش سرشیر، ۵ شهریور بعنوان «سالروز ملی داروسازی و بزرگداشت زکریای رازی» در تقویم کشورمان ثبت شده است، در این راستا به دستاوردهای دارویی کشورمان و ابعاد شخصیت علمی زکریایی رازی پرداختیم که بر مبنای آن متخصصان کشورمان گام در راه این عالم تاریخی گذاشته و ۹۷ درصد نیازهای دارویی کشور را تولید می کنند، همینطور طرح دارویار دولت سیزدهم به افزایش دسترسی عموم مردم به داروهای خاص و کاهش قیمت آنها کمک شایانی کرده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، شورایعالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۷۸ به پیشنهاد تعیین روزی به نام داروسازی و درج آن در تقویم موافقت نشان داد و بر همین مبنا در جلسه ۴۵۰ این شورا به تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۷۸ روز تولد زکریای رازی بعنوان «روز داروسازی» در نظر گرفته شد. این تصمیم طی نامه ای به تاریخ ۵ آبان ۱۳۷۸ برای درج در تقویم رسمی حکومت به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ گردید. این مناسبت برای اولین بار در تقویم سال ۱۳۷۹ جمهوری اسلامی ایران درج شد.
زکریای رازی، فیلسوف و کیمیاگری ماهر
زکریای رازی در شعبان سال ۲۵۶ هجری (۸۵۶ میلادی) در ری زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی خویش را در این شهر گذراند. در نوجوانی به موسیقی علاقه مند بود و عود می نواخت و گاهی هم شعر می سرود. وی در جوانی ابتدا مشغول به زرگری و بعدا کیمیاگری شد. ورود به این عرصه با صدمه به بینایی وی با مواد شیمیایی همراه بود که همین مساله سبب سوق دادن او به سمت علم پزشکی شد و او زمانیکه به دنبال درمانی برای بینایی خود بود، به آموختن پزشکی روی آورد.
رازی بعد از پایان آموختن پزشکی، ریاست بیمارستان معتضدی در بغداد را به عهده گرفت، اما بعد از مرگ «معتضد» خلیفه عباسی، به ری بازگشت. رازی بعد از بازگشت خود ریاست بیمارستان ری را به عهده گرفت و در آنجا تا انتهای عمر خود به تربیت دانشجویان و طبابت مشغول شد. زکریای رازی در دوران زندگی خود کتاب های بسیاری نوشته است، تعداد این کتاب ها که در زمینه های ریاضیات و نجوم، تفسیر و تلخیص، فلسفه، مافوق طبیعه، الهیات، کیمیاگری، کفریات و فنون دیگر است، بالغ بر ۱۸۰ جلد است.
مهم ترین کتاب های نوشته شده توسط رازی «الحاوی» و «البرهان» نام دارند. با مطالعه آثار او میتوان دریافت که وی نه تنها در پزشکی، بلکه در جراحی هم صاحب نظر بوده است، برای مثال در یکی از آثار خود تاکید کرده است که در صورتیکه سنگ مثانه از روش های طبی قابل درمان نباشد، باید آنرا با انجام عمل جراحی درمان کرد. از دیگر نظریه ها و یافته های رازی میتوان به قدم های وی در حوزه شکستگی ها و دررفتگی ها، تاکید به نقش خوراک در تندرستی و نوشته هایی در رابطه با بیماری های کودکان اشاره نمود.
رازی تحصیل شیمی را قبل از پزشکی آغاز کرد، او علیرغم این که کیمیاگری را باور داشت، بنیانگزار شیمی نوین است و آثار ارزشمند ای از خود در باب این علم به جای گذاشته است، مهم ترین کتاب رازی در زمینه شیمی، کتاب «سرّ الاسرار» است. با وجود گذشت سالهای بسیار، زکریای رازی هنوز بزرگ ترین شیمی دان ایرانی است و از همین رو کشفیات زیادی در زمینه شیمی داشته است که میتوان از بین آنها به الکل، اسید کلریدریک، استات مس برای شست وشوی زخم ها، مرگ موش و اسید سیتریک اشاره نمود.
همینطور رازی کشفیاتی در زمینه پزشکی دارد. او نخستین کسی است که تفاوت های بین آبله و سرخک را بیان کرد و آنها را از یکدیگر تمیز داد. او اولین پزشکی است که داروهای الکالوئیدی غیرسمی را ساخت و در درمان بیمارانش استفاده نمود. زکریای رازی تا پایان زندگی خود در ری ماند اما آرامگاه وی تا به امروز ناشناخته مانده است. بر مبنای اطلاعات موجود در کتاب «آثار بازمانده از ری قدیم» دکتر حسین کریمان و گفته های مدیر پژوهش مرکز نجوم آستان حضرت عبدالعظیم حسنی، گمانه زنه هایی در رابطه با محل دقیق دفن زکریای رازی صورت گرفته است که نشان می دهند رازی احیانا در امامزاده شعیب کنونی دفن شده است.
روز جهانی داروساز
فدراسیون بین المللی داروسازی «FIP» در اواخر دهه ۲۰۰۰ میلادی و همزمان با برگزاری کنفرانس داروسازی در کشور ترکیه، تاریخ ۲۵ سپتامبر را رسماً به نام «روز جهانی داروسازان» «World Pharmacists Day» نام گذاری کرده است. یکی از اهداف نام گذاری این روز، جلب توجه مردم به کار پر اهمیت و سنگین داروسازان است که اغلب به چشم نمی آید.
علت نشان مار و جام برای داروسازی چیست؟
استفاده از دارو به پیش از تاریخ مکتوب می رسد(تسکین درد زخم های بدن از راه قرار دادن عضو در آب سرد و یا استفاده از برگ تازه درختان و یا گل آلود کردن عضو) و از هنگام تهیه و جمع آوری مواد داروئی، دانش داروسازی شروع شد. بدین سان در اثر بروز بیماری های مختلف و غریزه بقاء در طول اعصار متمادی، داروهای مختلف کشف شدند.
بیماران عصر یونان باستان در قرن هفتم پیش از میلاد برای درمان، باید دست یا عصای خدایان سلامتی به نام آسک لپیوس و یا زبان مار مقدس را می بوسیدند تا مورد رحمت خدا قرار می گرفتند. عصای آسک لپیوس و مار مقدس که دور آن حلقه زده بود، بعنوان نشانه رسمی پزشکی در دنیا شناخته شد. بر طبق این این نمایه، در سمت راست آسک لپیوس، دخترش می ایستاد که در دستش یک جام از شربت شفاءبخش برای بیمار قرار داشت و مار مقدس هم بر بازویش حلقه زده بود، از آن پس جام و مار هم بعنوان نشانه داروسازی در جهان شناخته شد.
داروسازی از ایران باستان تاکنون
در ارتباط با دانش ایران باستان در داروسازی تعداد زیادی لوح، طومار و آثار دارو پزشکی کشف و تفسیر شده است که قدمت آنها به سه هزار سال پیش از میلاد مسیح می رسد، به نحوی که ایرانی ها باستان جزء نخستین کسانی بودند که دارو را می شناختند. در همین رابطه در اوستا قسمتی به نام وندیدا به امور درمان اختصاص دارد. اوستا دو نسخه داشت، یک نسخه ی آن در تخت جمشید در آتش سوزان اسکندر از بین رفت ولی دیگری در آتشکده آذرگشسب به دست یونانیان افتاد و دانشمندانی نظیر جالینوس از آن بهره گرفتند.
جالینوس در سال ۱۳۱ میلادی به دنیا آمد و ۴۰۰ تالیف داشت که بیشتر آنها از بین رفته است، وی با مخلوط کردن مواد، فرآورده های دارویی می ساخت و به بیماران تجویز می کرد، امروزه به احترام او داروهایی را که به شکل ترکیبی ایجاد می شود، داروهای جالینوسی می گویند.
در عصر حاضر نیز، در سال ۱۲۲۹ شمسی، دارالفنون جهت پیشرفت علوم به همت امیرکبیر تأسیس شد که در بخش پزشکی، یک معلم داروساز ایتالیایی داشت. در سال ۱۲۹۷ کلاس طب جدا شد و مدرسه عالی طب نام گرفت و در سال ۱۳۰۱ هم مدرسه دواسازی تاسیس شد. در سال ۱۳۱۱ دوره داروسازی ۵ سال بود و دانشجویان بجز ساعات درس، باید در یکی از داروخانه های تحت نظر یک داروساز مجرب و معروف مشغول آموزش عملیات داروسازی می شدند.
در سال ۱۳۱۳ با تاسیس دانشگاه تهران مدرسه دواسازی به دانشکده تبدیل شد و نخستین داروخانه با داروهای گیاهی در سال ۱۳۲۷ شمسی در مریضخانه دولتی امیرکبیر شروع به کار کرد. همینطور نخستین داروخانه به سبک جدید توسط شوربن آلمانی، معلم داروسازی دارالفنون در خیابان ناصرخسرو تاسیس شد و اولین داروخانه مدرن ایرانی توسط دکتر هوشنگ نظامی راه افتاد که در خیابان چراغ برق راه اندازی شد.
دستاوردهای دارویی جمهوری اسلامی ایران
صنعت داروسازی کشور ایران بعد از انقلاب اسلامی دستاوردهای بزرگ و موفقی داشته است. بنا بر اعلام مسؤلان وزارت بهداشت در سال ۱۳۵۷ فقط ۱۵ درصد حجم بازار از نظر ریالی و حدود ۲۵ درصد تولید بازار دارویی ایران در اختیار صنایع داخلی و شرکتهای چند ملیتی بوده است، درحالی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، توسعه‌ی صنعت داروسازی ایران طی چند مرحله صورت گرفت. نخستین گام موفقیت این صنعت در دوران دفاع مقدس بود که در آن دوران با واگذاری شرکتهای چندملیتی به سازمان صنایع ملی ایران حدودا صنعت داروسازی کشور ملی شد و به دنبال آن پنج تا شش کارخانه مهم داروسازی تاسیس شدند که بعضی از آنها الان هم همچون بزرگ ترین تولیدکنندگان کشور هستند.
بنا بر اعلام مسؤلان سازمان غذا و دارو، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صنعت داروسازی ایران به جایی رسید که قاطعانه میتوان گفت حالا ۹۷ درصد داروهای کشور با اتکا به توانمندی های صنایع داخلی تولید می شود. در این راستا «علی نجفی» عضو انجمن داروسازان در رابطه با پیشرفت های ایران در حوزه دارو بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار داشت: «در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی بعد از خودکفایی در سالهای بعد از پیروزی انقلاب، صرفه جویی ارزی هم انجام شده است که رقم آن سالانه افزایش خواهد یافت و الان ایران در عرصه تولید داروهای نوترکیب، در رده های اول جهان قرار دارد و در تولید کلی دارو هم جزو ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گرفته است.»
وی به تحریم ها اشاره نمود و اضافه کرد: «تحریم و نیاز فراوان دارو در دوران جنگ تحمیلی و بعد از آن، سبب شد تا متخصصان ایرانی با کمک توانمندی بومی، صنعت داروسازی وابسته به واردات را به جایگاهی برسانند که حالا بیشتر از ۹۷ درصد نیازهای دارویی در ایران تولید می شود، ازاین رو می توانیم کسب رتبه نخست تولید دارو در سطح منطقه را به خود اختصاص دهیم.
او همینطور «صادرات برخی داروها همچون داروهای بیوتکنولوژی، خودکفایی در ساخت انواع واکسن، ریشه کنی فلج اطفال، مدیریت بیماری کرونا و تولید واکسن این بیماری در داخل کشور را، از دیگر دستاوردهای کشور در قسمت دارو عنوان نمود.»
عضو انجمن داروسازان، دسترسی عموم جمعیت کشور به دارو را یکی دیگر از دستاوردهای حوزه دارو بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان نمود و اظهار داشت: «اکنون طبق آمار بیشتر از ۹۴ درصد جمعیت ایران به داروهای ضروری دسترسی دارند که موفقیت بسیار بزرگی است، علاوه بر این، کشور ایران در بحث تولید سلول های بنیادی جزو کشورهای برتر دنیا است و این مسئله موفقیت های بزرگی را در قسمت های مختلف نظام سلامت کشور رقم زده است.»
اقدامات دارویی دولت شهید رئیسی
دکتر «سیدحیدر محمدی» رئیس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت سیزدهم در مورد اقدامات صورت گرفته در دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی در حوزه سلامت، اظهار داشت: «افتتاح ۱۷ خط دارویی جدید و رونمایی از چندین داروی دانش بنیان، اجرای طرح دارویار در سال ۱۴۰۱، تولید خیلی از محصولات دانش بنیان های تک حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی همچون دستگاه شتاب دهنده خطی، دستگاه سیتی اسکن، دستگاه الکتروشوک، ونتیلاتور تنفسی، ماشین های بیهوشی، دستگاههای دیالیز تخصصی پزشکی و خیلی از ملزومات مصرفی با همت شرکتهای دانش بنیان و حمایت های بی بدیل شهید رئیسی انجام شد.
وی ادامه داد: پیگیری های مکرر رئیس جمهور شهیدمان برای پشتیبانی از تولیدکنندگان و سفارش برای در اولویت قرار دادن سلامت مردم و تأمین دارو، تجهیزات و شیرخشک نوزادان به دستگاه ها و دستورات مکرر ایشان برای پرداخت اعتبارات به قید فوریت برای حوزه سلامت و خیلی از حمایت های دیگر ایشان، سبب شد که ما امروز خلأ حضورشان را دوچندان حس نماییم.»
همینطور «میرهاشم موسوی» مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی دولت سیزدهم اواخر خرداد ۱۴۰۳، اظهار نمود: «یکی از اقدامات مهم ما در دولت سیزدهم، توسعه خدمات مجانی در مراکز ملکی و پوشش بیمه ای خدمات تخصصی و فوق تخصصی ناباروری برای بیمه شدگان بود. علاوه بر آن، ایام مرخصی حاملگی از شش ماه به ۹ ماه رسید و خدمات درمانی برای افراد بیشتر از ۶۵ سال در مراکز غیرملکی مجانی شد. همینطور در اقدامی مهم ۱۶۹ قلم داروی جدید زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گرفت و ۴۰۰ قلم دارو هم در طرح دارویار در لیست بیمه ای قرار گرفت تا مردم هزینه ی اضافه پرداخت نکنند.»
دارویاری که بیماران را نجات داد
یک طرح دارویی اواخر تیرماه سال ۱۴۰۱ برای کوتاه کردن دست محتکران و مفسدان بازار دارو از ارز ۴۲۰۰ تومانی دولتی و رفع کمبودهای دارویی به نام «طرح دارویاری» با اعتبار ۷۳ هزار میلیارد تومانی شروع شد. در این طرح مقرر شد با انتقال یارانه دارو از راه بیمه ها به مردم، پوشش بیمه ای داروها افزایش پیدا کرده و اقلام بیشتری از داروها زیر چتر بیمه ها رفته و در عین حال قیمت دارو بدون افزایش پرداخت از جیب مردم، به سمت واقعی شدن برود.
به این ترتیب، برخی از داروهای ضروری و پرمصرف که پیش از این تحت شمول حمایت های بیمه ای نبودند، زیر چتر پوشش بیمه ای قرار گرفتند. در این راستا ۳۶۶ قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن زیر پوشش بیمه قرار گرفت تا افزایش قیمتی برای بیماران به دنبال نداشته باشد.
از طرفی، ارز دارو تک نرخی شد تا محدودیت در تخصیص ارز دولتی و همینطور محدودیت در تنوع ارزهای تخصیصی که صف های طولانی ارز ترجیحی را بوجود آورده بود، از بین رفته و دیگر بهانه برای ثبت سفارش دیرهنگام دارو و مواد اولیه و به دنبال آن تاخیر در تأمین دارو که منجر به کمبودهای مقطعی برخی داروها می شد، از بین برود.
با تک نرخی شدن ارز دارو، همینطور زمینه های رانت و فسادی که به علت اختلاف قیمت ارز دولتی و ارز آزاد وجود داشت، از بین رفته و در نهایت، مسیر یک اقتصاد سلامت شفاف را فراهم نمود. یکی دیگر از فواید اجرای طرح دارویاری این بود که توانست از قاچاق معکوس داروهای ارزانقیمت ایرانی به کشورهای همسایه جلوگیری کرده و قیمت دارو را به سمت واقعی شدن سوق دهد تا در نتیجه جذابیت قاچاق این داروها به آن سوی مرزها از بین برود.
با توجه به مطالب فوق، داروسازی از علوم حیاتی بشر برای سلامت و تندرستی انسان ها به حساب می آید، ازاین رو میزان دسترسی عموم جامعه به انواع داروها، نیازی اولویت دار به حساب می آید. در این راستا متخصصان کشورمان حدودا در این عرصه خودکفا بوده و حتی تولیدات دارویی ایران به کشورهای منطقه صادر می شود. دولت گذشته هم با طرح هایی مانند دارویار به عرضه کافی خدمات دارویی اهتمام کامل ورزیده است و انتظار می رود تا اندک نیازهای باقی مانده مانند داروهای بیماران پروانه ای بزودی توسط دانشمندان کشورمان تولید شود.
منبع: سرشیر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب